Ta Là Tiểu Lang Trung

Lão béo này thật khó chịu, mồm thối lại thích xen vào lung tung, Tả Thiếu Dương chỉ muốn đi tới cởi tất đút vào mồm cho lão ta ngậm miệng lại, nói tới bào chế thuốc. Y được đào tạo bài bản hệ thống, tốt nghiệp xong lại còn thường xuyên trực tiếp bào chế thuốc ở phòng thuốc ở Bệnh viện Trung y, các loại phương pháp bào chế thuốc y còn lạ quái gì.

Đặc biệt là phương pháp bào chế dược liệu có độc như ô đầu, thiên nam tinh thì càng phải chú ý. Các phương phép bào chế ghi chép qua trên y thư các thời đều được y nghiên cứu rồi.

Các cây ô đầu nói chung đều rất độc (thuốc độc bảng A). Nhiều dân tộc các nước xưa và nay dùng Ô đầu tẩm độc săn bắn súc vật (kể cả voi). Độc là do chất aconitin của nó, uống 1 mg đến 1,5 mg có thể chết người. Trong củ ô đầu rửa sạch phơi khô, người ta quy định phải có 0,5% alcaloid toàn phần phụ thuộc vào loại cây, từng địa phương thu hái, thời gian thu hái, cách chế biến và bảo quản .

Đặc tính của aconitin là rất dễ thủy phân trong dung dịch nước hay cồn ở nhiệt độ thường và với thời gian bảo quản . Với sức nóng (như vùi trong tro nóng), nó càng dễ thuỷ phân để cho chất benzoylaconin (400 - 500 lần kém độc) rồi aconin (1.000 - 2.000 lần kém độc hơn). Do đó, ta có thể giải thích tại sao nhân dân các vùng có cây Ô đầu (Tứ Xuyên - Trung Quốc) dùng củ tươi nấu cháo ăn để trị phong thấp như cơm bữa mà không bị ngộ độc.

Trước thời Đường bào chế ô đầu, thảo ô, phụ tử chủ yếu là dùng lửa, tức là lấy bột hoặc là bùn bọc vào dược liệu, đặt bên bếp hoặc vùi vào tro để nướng, đến khi lớp bọc bên ngoài nứt ra. Cũng có thể đem dược liệu bọc lại rồi nướng trên lửa.

Khiếm khuyết của phương pháp này rất rõ ràng, cho dù nhiệt đồ cao có thể giảm độc tính của các loại thuốc họ ô đầu, nhưng do sức nóng không dễ khống chế, thời gian nướng cũng khó nắm bắt, lửa lớn nướng lâu dễ cháy, mà thấp hay chưa đủ thời gian thì không đạt tiêu chuẩn bào chế.

Thành quả nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh, phương pháp nướng này cho dù có thể giảm bớt độc tính ô đầu mức độ nhất định, nhưng cũng khiến hiệu quả của ô đầu, phụ tử giảm bớt, nếu nướng cháy, thậm chí có thể làm mất tác dụng. Phương pháp bào chế chính xác cho các dược liệu loại ô đầu là luộc hoặc hấp trong thời gian nhất định.

Do đầu thời Đường dùng phương pháp bào chế thiếu khoa học, khiến chất lượng thuốc bào chế ra chênh lệch nhau rất lớn, khó đạt được yêu cầu lâm sàng. Cùng là dùng một lượng ô đầu giống nhau, nếu mà bào chế quá mức thì sẽ khiến thành phần dược hiệu mất đi, lượng thuốc không đủ chữa bệnh. Còn nếu bào chế chưa tới, sẽ khiến cho người bệnh trúng độc.

Cho nên y giả cổ đại sử dụng ô đầu, phụ tử đều vô cùng cẩn thận, thà không dùng chứ không dùng quá lượng. Cho dù trong Thương hàn luận có quy định lượng thuốc rất lớn, nhưng thực tế sử dụng thì kém xa yêu cầu, vì y giả không tin vào người bào chế.

Lượng ô đầu mà Nghê đại phu dùng khá lớn, chứng tỏ gan ông ta rất to, nhưng hành y trị bệnh đôi khi to gan chẳng phải là chuyện hay.

Tả Thiếu Dương thấy Chục Dược Quỹ giấu cách bào chế, nói luôn:” Lão bá bào chế xuyên ô và thảo ô dùng hỏa bào bằng tro đúng không?”

Chúc Dược Quý suýt nữa đứng dậy:” Sao cậu biết?”

“ Nói một câu đắc tội lão bá, cháu chẳng lạ gì cách bào chế thuốc này, vừa rồi hỏi phương pháp bào chế không phải là muốn học lỏm nghề, mà muốn giúp lão bá xem xem vấn đề của phương thuốc này ở đâu. Lão bá hẳn là hiểu, ô đầu, thiên nam tinh đều là thuốc cực độc APP213044, bào chế không khéo rất có hại cho sức khỏe. Quý hành dùng phương pháp bào tro hỏa không trừ được hữu hiệu độc tính của nó, qua phản ứng của lão bá mà xét thì lão bá trúng độc rồi, khả năng liên quan tới phương pháp bào chế.”

Chúc Dược Quỹ nghiêm túc hẳn lên:” Không ngờ tiểu lang trung cũng là người trong nghề, đúng vậy, lão phu dùng cách bào chế bằng hôi hỏa, có gì không ổn. Đây là cách tốt nhất hiện giờ rồi, tiểu lang trung, tuy người làm nghề thuốc cũng không lạ cách bào chế thuốc, thế nhưng, nghề nào cũng có chuyên sâu, xem bệnh kê đơn lão phu không bằng cậu, còn bào chế thuốc, lão phu vẫn có chút tự tin.”

Tả Thiếu Dương cũng có thắc mắc:" Lão bá không hiểu về dược liệu thì làm sao bào chế, ví dụ thiên nam tinh vậy, lão bá thêm nguyên liệu để bào chế như thế nào?"

Thiên nam tinh là một loại thảo dược có độc, được ghi chép từ lâu trong Thần nông bản thảo kinh. Nhưng phương pháo bào chế thiên nam tinh trước thời Đường chỉ vẻn vẹn là phương pháp làm sạch cơ bản nhất là bỏ rễ, lột da, rửa sạch phơi khô mà thôi. Cuối triều Đường mới xuất hiện cách bào chế dùng đá vôi rang hoàng đằng. Cho nên Chúc Dược Quỹ nghe Tả Thiếu Dương nói tới bào chế thì ngạc nhiên.

Tả Thiếu Dương gật đầu, nói rất chắc chắn:" Đương nhiên phải bào chế, hơn nữa cần phải bào chế rất cẩn thận, vì lão bá cũng biết đấy, thiên nam tinh có độc, cần bào chế khử độc. Thiên nam tinh mà dùng sống làm tê lưỡi, lão bá uống thuốc bị tê lưỡi e chỉ là một nguyên nhân trong đó, chính là sử dụng thiên nam tinh không bào chế."

" Thế à ...?" Chúc Dược Quỹ kéo dài giọng, ánh mắt nhìn Tả Thiếu Dương có đôi chút cổ quái, trong âm thanh đó đa phần là chế giễu, hiển nhiên chẳng hề tin lời y nói:

Ông ta là chưởng quầy hiệu buôn thuốc lớn nhất Hợp Châu, lại đi nhiều biết nhiều, còn Tả Thiếu Dương chỉ là lang trung học nghề, lời từ miệng y nói ra không đủ đảm bảo, nếu chẳng phải ông ta tự trọng thân phận, là người khác thì đã mỉa mai một chập rồi.

Bào chế thiên nam tinh và ô đầu cũng khá tương tự nhau, phải ngâm trong nước, trong thời gian đó phải thêm phèn chua. Ngâm xong cho vào nồi lại thêm gừng, phèn đun sôi, them phèn chua là công đoạn quan trọng. Nói thì đơn giản thế đấy, kỹ thuật bào chế thường như tờ giấy, chọc xuyên qua thì nhìn thấy hết, nhưng không nói ra thì anh căng mắt cũng chẳng thấy gì.

Tả Thiếu Dương không giận, vẫn tìm hiểu:" Lão bá bào chế nhũ hương ra sao?"

Chúc Dược Quỹ bất ngờ lắm:" Thiên nam tinh mà cũng cần thêm nguyên liệu bào chế à?"

" Ha ha ha, nghe giọng điệu của cậu chẳng lẽ đến nhũ hương mà cũng phải bào chế à?" Chúc Dược Quỹ cười phá lên, lại thấy làm thế hơi mất thân phận, vội kiềm chế bớt lại:

(*) Thiên nam tinh của Vi Thảo =))